Trzaskowski wygrał w I turze… ale w więzieniach i aresztach. “I kto tu jest kandydatem półświatka, złodziei i gangsterów?”
Rafał Trzaskowski, obecny prezydent Warszawy i kandydat Platformy Obywatelskiej, wygrał pierwszą turę wyborów prezydenckich w nietypowych lokalizacjach – a mianowicie w zakładach karnych i aresztach śledczych. Według oficjalnych danych, to właśnie tam uzyskał najwyższe poparcie w porównaniu do innych kandydatów. Sytuacja ta wywołała falę komentarzy w mediach społecznościowych oraz wśród polityków, niekoniecznie przychylnych Trzaskowskiemu.
Wyniki głosowania w więzieniach i aresztach, choć mają marginalny wpływ na ogólny wynik wyborów, zawsze budzą kontrowersje. Gdy okazało się, że to właśnie Rafał Trzaskowski zdobył największe poparcie wśród osadzonych, internauci i niektórzy komentatorzy polityczni zaczęli żartobliwie, a czasem złośliwie pytać: „I kto tu jest kandydatem półświatka, złodziei i gangsterów?”
Głos osadzonych też się liczy
Zgodnie z polskim prawem wyborczym, osoby przebywające w zakładach karnych lub aresztach śledczych, które nie zostały pozbawione praw publicznych wyrokiem sądu, mają prawo głosu. Oznacza to, że tysiące osadzonych mogą uczestniczyć w wyborach, podobnie jak każdy inny obywatel. Głosowanie odbywa się w specjalnie utworzonych obwodach wyborczych w zakładach penitencjarnych, pod nadzorem komisji wyborczych.
Nie jest niczym nadzwyczajnym, że kandydaci uzyskują różne wyniki w tych miejscach niż w ogólnej populacji. Osadzeni często kierują się innymi priorytetami – dla wielu z nich ważna jest np. polityka penitencjarna, obietnice związane z resocjalizacją, czy też ogólny stosunek kandydatów do praw człowieka i systemu sprawiedliwości.
Polityczny ferment wokół wyników
Wynik Trzaskowskiego w więzieniach został szybko podchwycony przez politycznych przeciwników, którzy próbują wykorzystać go jako argument przeciwko niemu. W mediach społecznościowych pojawiły się prześmiewcze memy i komentarze sugerujące, że skoro to właśnie „przestępcy” popierają kandydata PO, to musi on reprezentować interesy półświatka.
Z drugiej strony, zwolennicy Trzaskowskiego wskazują na hipokryzję tego typu zarzutów. Przypominają, że osadzeni głosowali także w poprzednich wyborach, nierzadko popierając kandydatów prawicy – i wtedy nikt nie kwestionował legalności ani moralności ich wyborów. „Jeśli osadzeni głosowali kiedyś na Dudę, to byli ‘zrehabilitowanymi obywatelami’. Jeśli dziś wybierają Trzaskowskiego, to nagle są ‘półświatkiem’? To czysta manipulacja” – komentował jeden z użytkowników Twittera.
Socjologiczne tło
Socjologowie i eksperci od zachowań wyborczych podkreślają, że elektorat więzienny, choć liczbowo niewielki, może być ciekawym wskaźnikiem nastrojów w społeczeństwie marginalizowanym. Osadzeni często utożsamiają się z kandydatami postrzeganymi jako bardziej liberalni lub reprezentującymi większe otwarcie na prawa obywatelskie. Mogą również sprzyjać kandydatom krytycznym wobec władzy, która – w ich oczach – odpowiada za surowość i niesprawiedliwość systemu karnego.
Nie bez znaczenia są także czynniki medialne – Rafał Trzaskowski jest znaną postacią w mediach, szczególnie tych o liberalnym profilu. Osadzeni mają ograniczony dostęp do źródeł informacji, więc ich wybory często opierają się na ogólnym wizerunku kandydata, jaki mogą zobaczyć w dostępnych programach informacyjnych czy gazetach.
Czy to naprawdę ma znaczenie?
Warto jednak zaznaczyć, że głosy oddane w więzieniach i aresztach nie mają decydującego wpływu na ogólny wynik wyborów. Stanowią zaledwie ułamek wszystkich głosów. Mimo to, polityczny szum wokół nich pokazuje, jak bardzo emocjonalna i spolaryzowana stała się debata publiczna w Polsce.
Ostatecznie, fakt, że osadzeni oddają głos na Trzaskowskiego, może być równie dobrze odczytywany jako wyraz chęci zmian, potrzeby godniejszego traktowania lub sprzeciwu wobec obecnej władzy. A próby ośmieszania tych głosów mogą być odbierane jako lekceważenie podstawowych praw obywatelskich.