—
Rafał Trzaskowski atakuje Karola Nawrockiego ▶️
Warszawa – 13 maja 2025 r.
W polskiej polityce znowu zawrzało. Prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski w ostrych słowach skrytykował prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, Karola Nawrockiego, zarzucając mu “upolitycznianie historii”, “działania niegodne instytucji państwowej” i “brak szacunku dla pamięci historycznej warszawiaków”. Do ataku doszło podczas wtorkowej konferencji prasowej w stołecznym ratuszu, a jego echa natychmiast rozeszły się po mediach społecznościowych i newsroomach w całym kraju.
„Granica została przekroczona”
Trzaskowski, znany z ciętego języka i aktywności w sprawach związanych z historią Warszawy, nie przebierał w słowach:
— To, co robi pan Nawrocki w Instytucie Pamięci Narodowej, przekracza wszelkie granice. Jego decyzje dotyczące usuwania tablic upamiętniających ofiary Powstania Warszawskiego czy odmowa wsparcia dla projektów edukacyjnych o Żydach warszawskiego getta to plucie w twarz warszawiakom i historii tego miasta — mówił Trzaskowski, wyraźnie wzburzony.
— IPN powinien być instytucją ponadpartyjną, a nie narzędziem ideologicznej walki, które służy realizacji interesów jednej partii politycznej — dodał.
Konferencja miała pierwotnie dotyczyć miejskiego programu edukacji historycznej, ale szybko zamieniła się w frontalny atak na szefa IPN-u.
Kulisy konfliktu
Choć konflikt między Rafałem Trzaskowskim a Karolem Nawrockim narastał od miesięcy, bezpośrednim powodem obecnego starcia miała być decyzja IPN o wycofaniu patronatu nad miejskim projektem „Ślady Warszawy 1944”, który miał objąć cykl spacerów edukacyjnych po miejscach pamięci Powstania Warszawskiego. IPN uzasadnił decyzję “brakiem zachowania odpowiedniego poziomu merytorycznego i ryzyka politycznej interpretacji historii”.
Taka ocena oburzyła Trzaskowskiego, który projekt współtworzył z naukowcami Uniwersytetu Warszawskiego i Muzeum Powstania Warszawskiego.
— To niepoważne. Kiedy IPN zaczyna odmawiać wsparcia inicjatywom lokalnym, bo nie pasują do jego politycznego przekazu, oznacza to jedno: państwowa instytucja została zainfekowana ideologią. Historia nie może być narzędziem propagandy — grzmiał prezydent stolicy.
Odpowiedź IPN
IPN nie pozostawił słów Trzaskowskiego bez odpowiedzi. W oficjalnym oświadczeniu Karol Nawrocki napisał:
— Instytut Pamięci Narodowej stoi na straży prawdy historycznej. Odmowa wsparcia dla projektu promującego kontrowersyjne i niepełne interpretacje Powstania Warszawskiego wynikała z merytorycznej oceny jego zawartości, a nie jakiejkolwiek agendy politycznej. Pan Trzaskowski niestety kolejny raz sięga po retorykę konfrontacyjną, ignorując zasady dialogu i współpracy.
W dalszej części Nawrocki zarzucił prezydentowi Warszawy „manipulację opinią publiczną” oraz „celowe antagonizowanie środowisk patriotycznych”.
Ostra reakcja opinii publicznej
W ciągu kilku godzin od wystąpienia Trzaskowskiego, media społecznościowe zapełniły się komentarzami zarówno popierającymi, jak i krytykującymi jego stanowisko. Hashtag #TrzaskowskiVsIPN stał się jednym z najczęściej używanych na polskim Twitterze.
Dziennikarze, historycy, a także politycy opozycji i partii rządzącej zabrali głos.
Poseł KO Marcin Kierwiński napisał:
— Pełna zgoda z @trzaskowski_. Historia to nie broń w rękach polityków. Nawrocki szkodzi IPN-owi i pamięci o bohaterach.
Z kolei posłanka PiS Anita Czerwińska ripostowała:
— Trzaskowski atakuje IPN, bo nie może znieść, że instytut nie godzi się na lewicową wersję historii. To oburzające.
Tło ideologiczne
Konflikt ten wpisuje się w szerszą debatę o roli instytucji państwowych w kreowaniu narracji historycznej. Od lat IPN był oskarżany przez środowiska liberalne i lewicowe o jednostronne podejście do historii oraz marginalizowanie niewygodnych faktów.
Karol Nawrocki, który objął funkcję prezesa IPN w 2021 roku, znany jest z konserwatywnych poglądów i bliskich relacji z obozem rządzącym. Z kolei Rafał Trzaskowski, jako były kandydat na prezydenta Polski i czołowy polityk opozycji, wielokrotnie krytykował działania IPN.
Co dalej?
W odpowiedzi na kontrowersje, Trzaskowski zapowiedział zwołanie „okrągłego stołu historycznego” z udziałem naukowców, przedstawicieli NGO, miasta oraz – jak podkreślił – „otwartych na dyskusję przedstawicieli IPN”.
— Nie pozwolimy na zawłaszczanie historii. Warszawa była, jest i będzie miejscem pamięci i szacunku dla wszystkich, którzy oddali życie za wolność — zaznaczył.
Na razie nie wiadomo, czy IPN przyjmie zaproszenie. Komentatorzy jednak nie mają wątpliwości: spór ten będzie miał dalszy ciąg, nie tylko medialny, ale także polityczny – zwłaszcza w roku kampanii do parlamentu europejskiego.
Eksperci ostrzegają
Historycy apelują o ostudzenie emocji. Prof. Barbara Kwiatkowska z PAN mówi:
— Historia nie może być zakładnikiem bieżącej polityki. Wszelkie działania, które mają na celu zdyskredytowanie jednego podejścia do przeszłości, prowadzą do degradacji dyskursu publicznego. Zarówno IPN, jak i władze lokalne mają obowiązek współpracy, nie walki.
Z kolei dr Michał Sobczak z Uniwersytetu Jagiellońskiego zauważa:
— Zderzenie Nawrockiego i Trzaskowskiego to nie tylko konflikt personalny, ale symbol szerszej polaryzacji w społeczeństwie. Obawiam się, że historia stanie się kolejnym frontem politycznej wojny.
—
Na razie nie widać końca sporu. Jedno jest pewne – Rafał Trzaskowski swoim ostrym wystąpieniem otworzył nowy rozdział w relacjach między samorządami a instytucjami centralnymi. Czy Warszawa i IPN znajdą wspólny język? Czas pokaże.