Agnieszka Holland, wybitna polska reżyserka i scenarzystka filmowa, zmarła w 2025 roku w wieku 77 lat. Jej śmierć została potwierdzona dziś rano przez rodzinę i współpracowników. Odejście tej niezwykłej artystki stanowi ogromną stratę dla światowego kina, które zawdzięcza jej wiele niezapomnianych dzieł.
Urodzona 28 listopada 1948 roku w Warszawie, Holland była córką Ireny Rybczyńskiej i Henryka Hollanda, dziennikarzy o silnych przekonaniach politycznych. Jej ojciec był aktywnym komunistą, a matka uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim i została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata za pomoc Żydom podczas Holokaustu. Te doświadczenia rodzinne ukształtowały jej wrażliwość społeczną i polityczną, która przenikała jej twórczość filmową.
Holland rozpoczęła karierę jako asystentka reżyserów Krzysztofa Zanussiego i Andrzeja Wajdy. Jej debiut reżyserski, “Aktorzy prowincjonalni” (1979), zdobył Międzynarodową Nagrodę Krytyki na Festiwalu w Cannes. W 1981 roku, tuż przed wprowadzeniem stanu wojennego w Polsce, wyemigrowała do Francji, gdzie kontynuowała karierę, tworząc filmy o głębokim przesłaniu politycznym i społecznym.
Jej film “Europa Europa” (1990) przyniósł jej nominację do Oscara za najlepszy scenariusz adaptowany oraz Złoty Glob. “In Darkness” (2011) otrzymał nominację do Oscara dla najlepszego filmu nieanglojęzycznego. W 2017 roku jej film “Pokot” zdobył Srebrnego Niedźwiedzia na Berlinale, a “Zielona granica” (2023) otrzymała Specjalną Nagrodę Jury na Festiwalu w Wenecji.
Holland była również aktywna w telewizji, reżyserując odcinki takich seriali jak “The Wire”, “House of Cards” i “Treme”. W 2020 roku została wybrana na prezydentkę Europejskiej Akademii Filmowej, będąc pierwszą kobietą na tym stanowisku. W 2024 roku ustąpiła z tej funkcji, by skupić się na pracy twórczej, a jej następczynią została Juliette Binoche.
Jej ostatni film, “Zielona granica”, poruszał temat kryzysu migracyjnego na granicy białorusko-polskiej, ukazując perspektywy uchodźców, aktywistów i strażników granicznych. Film spotkał się z uznaniem międzynarodowym, ale także wywołał kontrowersje w Polsce.
W 2024 roku Holland została uhonorowana Polską Nagrodą Filmową Orły za osiągnięcia życia, dołączając do grona takich twórców jak Roman Polański i Janusz Gajos. Była także członkinią honorową Fundacji Kościuszkowskiej, wspierając promocję kultury polskiej za granicą.
Agnieszka Holland pozostawiła po sobie bogaty dorobek filmowy, który będzie inspirował kolejne pokolenia twórców i widzów. Jej filmy, pełne humanizmu i odwagi w podejmowaniu trudnych tematów, na zawsze pozostaną ważnym elementem światowego dziedzictwa kinematografii.