Radosław Sikorski nie odpuścił Andrzejowi Dudzie! Minister Spraw Zagranicznych pozwolił sobie na wbicie ostrej szpili w prezydenta. Chodzi o konflikt o ambasadorów…
W polskiej polityce nie brakuje emocji, ale to, co wydarzyło się w ostatnich dniach na linii Pałac Prezydencki – Ministerstwo Spraw Zagranicznych, przeszło najśmielsze oczekiwania komentatorów. Radosław Sikorski, obecny szef polskiej dyplomacji, znany z ciętego języka i braku skłonności do dyplomatycznych uprzejmości wobec swoich politycznych oponentów, postanowił publicznie uderzyć w prezydenta Andrzeja Dudę. Poszło – jakżeby inaczej – o kwestię mianowania ambasadorów, która od miesięcy dzieli obóz rządzący i głowę państwa.
Gra o ambasadorów
Tło sporu jest znane od dawna. Zgodnie z konstytucją, ambasadorów mianuje prezydent na wniosek ministra spraw zagranicznych, po uzyskaniu opinii sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych. Choć w teorii jest to procedura oparta na współpracy, w praktyce od kilku miesięcy obserwujemy regularne przepychanki między MSZ a Pałacem Prezydenckim.
Od kiedy Radosław Sikorski objął tekę ministra w nowym rządzie Donalda Tuska, chciał dokonać szeregu zmian personalnych w polskich placówkach dyplomatycznych na świecie. Argumentował to potrzebą “odpolitycznienia służby zagranicznej” i “przywrócenia profesjonalizmu po latach nominacji partyjnych”. Na liście do odwołania znalazło się kilkunastu ambasadorów mianowanych w czasach rządów PiS, często z wyraźnym piętnem ideologicznym.
Problem w tym, że Andrzej Duda nie zamierza zgadzać się na wszystko, co proponuje Sikorski. W kilku przypadkach odmówił mianowania nowych kandydatów, powołując się na brak kompetencji lub zbyt wyraźne związki z obecną władzą. MSZ natomiast twierdzi, że prezydent nadużywa swoich uprawnień i działa z pobudek czysto politycznych.
“To nie Pałac Namiestnikowski”
Konflikt eskalował w tym tygodniu, kiedy Radosław Sikorski podczas wystąpienia na zamkniętym spotkaniu z dyplomatami w Warszawie – którego fragmenty wyciekły do mediów – pozwolił sobie na wyjątkowo uszczypliwy komentarz w kierunku prezydenta.
– Polska dyplomacja nie może być zakładnikiem jednego człowieka, który myli swoją konstytucyjną rolę z funkcją namiestnika partyjnego – miał powiedzieć Sikorski, wyraźnie nawiązując do Andrzeja Dudy. – Pałac Prezydencki to nie Pałac Namiestnikowski, a prezydent powinien pamiętać, że to nie on wygrywał wybory parlamentarne – dodał.
Słowa te odbiły się szerokim echem, a wielu komentatorów uznało je za otwarte wypowiedzenie wojny Pałacowi Prezydenckiemu. W reakcji na te doniesienia, rzecznik prezydenta, Błażej Spychalski, wydał krótkie oświadczenie:
– Prezydent Andrzej Duda wykonuje swoje konstytucyjne obowiązki z najwyższą starannością i nie zamierza ulegać presji polityków, którzy chcieliby traktować dyplomację jak łup partyjny. Ubolewamy, że minister Sikorski używa języka pogardy i agresji, który nie przystoi państwowcowi – powiedział Spychalski.
Stare animozje, nowa rzeczywistość
Relacja między Andrzejem Dudą a Radosławem Sikorskim nigdy nie była serdeczna. Jeszcze jako marszałek Sejmu i wcześniej minister obrony narodowej, Sikorski wielokrotnie krytykował działania prezydenta, zarzucając mu bierność wobec łamania prawa przez rząd PiS. Z kolei Duda często sugerował, że Sikorski “nie rozumie państwa” i działa “bardziej jak publicysta niż odpowiedzialny polityk”.
Obecna sytuacja jest jednak wyjątkowo napięta z powodu zmiany układu sił po ostatnich wyborach. Nowa większość parlamentarna, której Sikorski jest prominentnym przedstawicielem, ma ambicję odbudowy polskiej pozycji na arenie międzynarodowej. Tymczasem prezydent – mimo że kończy kadencję – nie zamierza rezygnować ze swojego wpływu, zwłaszcza na tak kluczowe kwestie jak obsada placówek dyplomatycznych.
– To zderzenie dwóch wizji państwa – komentuje politolog dr Magdalena Sawicka. – Sikorski reprezentuje podejście prounijne, oparte na powrocie do instytucjonalnego ładu i silnych relacji z partnerami z NATO i UE. Duda, mimo że ostatnio nieco złagodził kurs, nadal nosi w sobie spuściznę polityki suwerennościowej i konfrontacyjnej wobec Brukseli.
Co dalej?
W kuluarach mówi się, że konflikt może trafić nawet na wokandę Trybunału Konstytucyjnego – oczywiście nie obecnego, zdominowanego przez nominatów PiS, ale w przyszłości, jeśli nowy rząd zdecyduje się na jego reformę. Na razie jednak obie strony trwają przy swoim, a kilkunastu nowych kandydatów na ambasadorów nadal czeka na podpis prezydenta.
Co ciekawe, niektórzy dyplomaci zaczynają otwarcie mówić o “dwuwładzy” w polskiej polityce zagranicznej. – Tak się nie da pracować. Jeden sygnał idzie z MSZ, inny z Pałacu. Nasi partnerzy za granicą są skonfundowani. Pytają, kto właściwie mówi w imieniu Polski – mówi anonimowo jeden z ambasadorów.
W tej sytuacji trudno oczekiwać szybkiego rozwiązania. Tym bardziej że Radosław Sikorski nie należy do polityków, którzy lubią się cofać. Jego najnowsza wypowiedź pokazuje, że jest gotów grać ostro, nawet kosztem relacji z głową państwa.
– Może i prezydent ma ostatnie słowo, ale my mamy większość i opinię publiczną po swojej stronie – miał powiedzieć Sikorski podczas rozmowy z dziennikarzami w Brukseli. – A historia rozliczy każdego, kto działał wbrew interesowi Polski – dodał.
Wygląda na to, że ta polityczna telenowela dopiero się rozkręca. A my, obywatele, możemy jedynie obserwować, jak polityczne ambicje, osobiste animozje i konstytucyjne przepisy mieszają się w tyglu polskiej dyplomacji. I mieć nadzieję, że w tym wszystkim nie ucierpi interes naszego państwa.